ترویج مهدویت در فضای مجازی و سایبری

تمدن مدرن امروزی به تبع بسط تکنولوژی، علم، اقتصاد و سیاست توانسته است جهانی شود و سلطه جهانی مدرنیته همه کشورها را به دو دسته غربی یا غرب زده تقسیم کرده است. غرب زده ها نیز دو قسمند: غرب زده های مدرن و غرب زده های شبه مدرن.(1)
در ایدئولوژی غربی جهانی سازی جزء لاینفک تمدن غربی است. در حقیقت عقل خودبنیاد مدرن، شرط اساسی منفعت را در جهانی شدن خود و به تبع آن دوشیدن جوهره انسان های درجه دو به نفع خود می داند، خلاف اندیشه اسلامی که جهانی شدن اندیشه اش را نه به نفع گروهی خاص بلکه سعادت همه انسان ها می شمارد.

اصل مشترک و اساسی هر دو تفکر اسلامی و غربی برای جهانی سازی اندیشه هایشان استفاده از علم ارتباطات است؛ هر تفکری بتواند تسلطش را بر ارتباطات میسر سازد در حقیقت بر ستون فقرات فرهنگی آن اجتماع مسلط شده و قادر به اعمال نفوذ بر فکر و باور تک تک سربازان جامعه رقیب خواهد بود. این نکته نباید فراموش شود که در جهان امروزی تعقل انسان ها به اندازه محدوده نگاهشان تنزل یافته است، بنابراین اندیشه های عقلانی دیگر نمی تواند شرط موفقیت یک فرهنگ باشد.
صدور فرهنگ شیعی به خارج از مرزهای جغرافیایی و میان فرهنگ های مختلف وقتی میسر است که در وهله اول ارتباطی موفق برقرار شود. بنابراین باید سه رأس ارتباطی زیر کاملاً رعایت شود:
استفاده از ابزاری مناسب:
برقراری ارتباط میان دو نفر، دو اندیشه و ... قبل از هر چیز به نوع وسیله ارتباطی بستگی دارد. ابزارها گاهی در رسانیدن صدای طرفین کارآیی دارد و گاهی در انتقال یک دست خط. آنچه امروزه در جهان عصر ارتباطات و اینترنت، همان دهکده جهانی، مشاهده می شود انتقال همزمان مهم ترین ارکان ارتباطی یعنی صدا و تصویر به واسطه انواع رسانه های تصویری است. اما سؤال این است که سهم کشورهای درجه دوم (در حال توسعه یا همان غرب زده) از تکنولوژی انتقال ارتباطی چگونه و چند درصد است؟ آیا قدرت رویارویی با جهان غرب را دارند یا نه و اگر نه، چه باید کرد؟
در بسیاری از کشورهای رو به توسعه، یا به قول گالتوک «جهان سوم»، مهارت های زیرساختی فنی و مدیریتی و همچنین توان انتقال داده ها با امکانات فنی جدید و ایفای نقش های ذکرشده همسان نیست. حاصل چنین وضعیتی حاکمیت کشورهای پیشرفته (در نظر ایشان جهان اول) و عقب ماندن کشورهای در حال توسعه (به اصطلاح او جهان سوم) است.(2)
سهم جهان اول از جمعیت جهان فقط 20 درصد است اما 80 درصد تولید رسانه ای جهان از آن اوست و سهم تولید رسانه ای 80 درصد باقیمانده جمعیت جهان فقط 20 درصد است. همین مشکل در عرصه تولید خبر وجود دارد و در کنار این نابرابری کّمی،‌ نابرابری کیفی نیز به چشم می آید.(3)
در ایالات متحده به لحاظ کّمی رسانه های مکتوب و تصویری حضوری چشمگیر دارد اما بررسی ها نشان می دهد که مردم آمریکا در مقایسه با سایر ملل کم ترین میزان اطلاعات عمومی و مهم تر از آن ظرفیت تفکر مستقل را دارند. یعنی در جامعه آمریکا تفکر مستقل و منتقد فردی بسیار اندک است و کثرت رسانه ها و به تعبیر غربی ها «انفجار اطلاعات» موجب تعمیق بینش و ارتقاء سطح آگاهی مردم نشده است. به عبارتی مردم آمریکا توسط رسانه هایشان تحمیق شده و می شوند و فاقد هر گونه تفکر و قضاوت مستقل و نقادانه در خصوص وقایع جهانی و مفاهیم عام جهان بینی هستند.(4)

کثرت انواع رسانه ها و به قول ما ارتباط های رقیب تفکر شیعی، مخصوص تحمیق مردم آمریکا نیست و نبوده بلکه درجه پایین تری از این نوع تحمیق را می توان در کشورهای دیگر مشاهده کرد. در واقع احمق کردن انسان ها هدیه تفکر غربی و ذات لیبرالیسم برای کولی گرفتن از مردمان کشورهای مختلف است. با این وضعیت چگونه تفکر شیعی می تواند ابراز وجود کند و با چه رسانه ای می تواند حقیقت خود را فریاد بزند!

از میان تمام شبکه های ارتباطی تنها یک شبکه است که می تواند فریاد مظلومان و حقانیت فرهنگ کشورهای مسلمان را ثابت کند و آن فضای سایبری است؛ مهم ترین شبکه ای که تا الان دنیای شیعی از وجود آن غفلت کرده است. به طوری که الان می بینیم کمی توجه به امتیازات اینترنت باعث شده است آتشی در دل حکمرانان دیکتاتور کشورهای عربی بیفتد و شاهد سرنگونی مهره های استعمارگران، یکی بعد از دیگری هستیم. 
آنچه بیداری اسلامی کشورهای مسلمان به ما نشان داد این بود که قدرت اینترنت در صورت مدیریت صحیحش از سایر رسانه های هم خانواده اش بیش تر است.
اینترنت با چنین مزایایی می تواند بهترین ابزار تبلیغی اندیشه شیعی قرار گیرد:
1- کاهش هزینه نشر اطلاعات.
2- در دسترس بودن برای همگان.
3- کاستن زمان ارتباط بین دو طرف.
4- تنوع مخاطبان به لحاظ مرزهای جغرافیایی و اندیشه ای.
5- به اشتراک گذاشتن اطلاعات با تمامی فرمت های صوتی، تصویری و متنی.
6- فضای باز گفت و گو، نقد و تبادل نظر.
7- منحصر نبودن تولید و نشر اطلاعات به متولیان خاص.
8- امکان گسترش ایده ها و افکار مختلف.
داشتن تفکر جهانی شمولی:
اندیشه ای که پتانسیل جهانی شدن را در خود دارد و می توان آن را یکی از ارکان زیربنایی اسلام و مهم ترین بال تبلیغی آن دانست، آموزه مهدویت است. لکن آنچه حائز اهمیت است راهکارهای گسترش و بسط معرفت مهدوی یا به تعبیری جهانی شدن آموزه های مهدوی برای ایجاد زندگی مهدوی و در گرو آن آماده سازی جهان برای ظهور منجی مصلح است. باید بدانیم جهانی شدن این تفکر وقتی اتفاق می افتد که ابتدا خود ما به آن باور بیاوریم و جزء مهدی باوران شویم. بحث و گفت و گوی مهدی باوران، ساختاری در زندگیشان به وجود می آورد که به نوعی سبک زندگی مهدوی می انجامد. سپس این تفکر به مزر بلوغ رسیده و توانایی جهان شمولی را پیدا می کند.
استفاده از وجه مشترکی برای گفت و گو:
یک ارتباط وقتی موفق است که امری مشترک بین دو طرفین وجود داشته باشد. در برقراری ارتباط با سایر فرهنگ ها نیز وقتی می توانیم از آموزه های مهدوی صحبت کنیم که طرف مقابل ما قبلاً به واسطه امری مشترک سر میز گفت و گو نشسته باشد. بنابراین معارف مهدوی در قالب اشتراک های ادیان می تواند بیان شود تا برای مخاطب غیرشیعی فهمیدنی باشد. از این میان موعود، منجی و... اسامی مطلقی هستند که اکثر اندیشه و افکار با آن آشنایی دارند. هالیوود نیز با استفاده از تعریف نجات دهنده، که مورد قبول اکثریت است، اندیشه های او مانیستیش را در قالب انواع فیلم ها صادر می کند.
بنابراین سه اصل اینترنت، اندیشه مهدوی و زبان مشترک گفت و گو رئوس مثلثی را تشکیل می دهند که در صورت برنامه ریزی صحیح، به غایت خود خواهد رسید. البته توجه به نوع زبان انتخابی برای ارتباط با مخاطبان و استفاده از قالب هنر بر تمامی رئوس مثلث فوق حاکمیت دارد.

پی‌نوشت‌ها:

1- واژه نامه فرهنگی سیاسی، شهریار زرشناس، کتاب صبح، صفحه 115، چاپ اول، بهار 83.
2- سیدرضا نقیب السادات، جهانی سازی، کتاب صبح، چاپ اول، تابستان 82، صفحه 39.
3- همان، صفحه 22،
4- شهریار زرشناس، نیمه پنهان آمریکا، کتاب صبح، چاپ اول تابستان 81، صفحه 119.