قناعت گنجی بی پایان
امام زین‌العابدین(ع) فرمود: من قنع بما قسم الله له فهو من اغنی الناس. هر کس به داده‌های خدا قانع و راضی باشد از غنی‌ترین و بی‌نیازترین مردم است. (تحف‌العقول ص 285)
قناعت در معنا مترادف با اقتصاد و میانه‌روی در مصرف مال برای خود و
خانواده است و این حالتی است میان اسراف از یک طرف و سخت‌گیری از سوی دیگر.
البته قناعت غیر از سخاوت است. زیرا سخاوت در مورد بخشیدن مال و مصرف آن
برای دیگران است و قناعت، بخشیدن و مصرف مال برای خود و خانواده است. سخاوت
حالتی است متوسط میان اسراف و بخل. (درس‌هایی از اخلاق ص 153)
خداوند از آن بنده خرسند نیست
که راضی به قسم خداوند نیست
(کلیات سعدی ص 297)
لقمان
به فرزندش گفت: پسرجان به آنچه از روزی‌ای که برایت مقرر شده قانع باش و
چشم به روزی دیگران مدوز که این کار موجب آزار و اذیت خودت می‌شود. در
روایتی از ذوالقرنین آمده: آن کس که قناعت پیشه کند از دست مردم زمان خویش
در آسایش خواهد بود و از نظر شخصیت بر هم‌قطاران خود پیشی گرفته است.
(فرهنگ سخنان پیامبران ص 738)
قناعت کن ای نفس بر اندکی
که سلطان و درویش بینی یکی
(کلیات سعدی ص 294)
رسول
اکرم(ص) فرمود: قناعت مالی است که پایان نمی‌پذیرد و گنجی است که
نابودشدنی نیست و آزادی و عزت در گرو آن است. (فرهنگ سخنان پیامبر اکرم(ص) ص
819-820)
قناعت، سبک زندگی اسلامی
قناعت نوعی سبک زندگی اسلامی است
که بر عزت و آزادگی مبتنی است. این شیوه زندگی به دنبال خود، آرامش روانی و
زندگی شیرین ببار می‌آورد. تنظیم اقتصاد خانواده براساس روش قناعت، آدمی
را از آسیب‌های فراوان فردی و اجتماعی از جمله حرص، طمع، حسد، چشم‌به
هم‌چشمی، زیاده‌طلبی، حرام‌خواری، به رنج انداختن جسم و روح، رهایی
می‌بخشد. انسان قانع در دنیا میان مردم از محبوبیت بالایی برخوردار است و
در آخرت سعادت ابدی و خشنودی خداوند را کسب می‌کند.
درایت مادر علامه مجلسی
ملامقصود
علی جد مرحوم مجلسی تصمیم می‌گیرد مسافرت برود. لذا دو پسر خود را به نام
محمدتقی (پدر محمدباقر مجلسی) و محمدصادق را برای ادامه تحصیل به محضر عالم
ربانی ملاعبدالله شوشتری آورد. روزی ملاعبدالله مبلغ سه تومان به مناسبت
یکی از اعیاد دینی به محمدتقی داد و گفت: آن را در ضروریات زندگی مصرف
کنید. محمدتقی گفت: بدون اجازه مادرمان قبول نمی‌کنیم. بچه‌ها موضوع را با
مادر در میان گذاشتند. مادر گفت: راه امرار معاش پدر شما از دکانی است که
ملک اوست و درآمد آن 14 غاز (واحد کوچکی از پول آن روز) است و ما زندگی
خودمان را در حد قناعت با این مبلغ عادت داده‌ایم. اگر آن عیدی را بگیریم
زندگی‌مان وسعت پیدا می‌کند و بعد از آن که پول تمام شد، ما دچار زحمت
خواهیم شد و باید منت این و آن را بکشیم و با از دست دادن آن تحمل و قناعتی
که قبلا داشتیم از زندگی فعلی خود ناراضی می‌شویم. استاد بعد از شنیدن
پاسخ مادر، از درایت و عقل آن بانوی صالح تمجید کرد و در حقشان دعا نمود.
خداوند دعای او را مستجاب کرد و این سلسله جلیل را از صالحان و حامیان دین
قرار داد.
درباره همین ملاعبدالله شوشتری نقل می‌کنند که خوراک و
پوشاکش در پایین‌ترین حد قناعت قرار داشت و ساده‌زیستی او ضرب‌المثل همگان
بود. وی عمامه‌ای را به چهارده شاهی خرید و چهارده سال همان یک عمامه را بر
سرمی‌گذاشت. (اسلام مجسم ص 60 و 515)
به نان خشک قناعت کنیم و جامه دلق
که بار محنت خود به که بار منت خلق
(کلیات سعدی ص 90)
